HỒN SÁCH - Truyện ngắn Mai Thanh

Vào thời điểm giữa những năm 60 của thế kỷ trước, Khoa được điều động từ Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là Trường đại học khoa học xã hội và nhân văn quốc gia) về làm biên tập viên tại một tờ báo trung ương có trụ sở đóng ở trung tâm Hà Nội. Anh  được cơ quan bố trí nhà ở tại một khu tập thể gần Nhà hát lớn thành phố. Từ nhà Khoa ở ra hiệu sách Tràng Tiền chỉ cách hơn trăm mét. Là người rất yêu sách, nên vào những ngày chủ nhật, Khoa hầu như luôn có mặt ở hiệu sách lớn nhất này của Hà Hội, thậm chí lớn nhất miền Bắc thời bấy giờ. Hiệu sách được bố trí từng căn hàng với các loại sách khác nhau – sách chính trị- xã hội, sách khoa học- kỹ thuật, sách văn học, sách nghệ thuật... Căn hàng sách văn học lôi cuốn Khoa nhiều nhất. Lôi cuốn, trước hết là do sách, bởi anh rất yêu sách văn học; song, tiếp theo là lôi cuốn bởi, ở đó người đứng bán hàng là một cô gái trẻ, khoảng ngoài hai mươi tuổi, một cô gái xinh đẹp, nhiều vẻ hấp dẫn, mà ấn tượng nhất đối với Khoa là đôi má lúm của em. Anh còn nhớ như in một lần gặp gỡ giữa anh và cô gái trẻ..

 
- Chào anh, anh mua sách đi! – em chủ động mời Khoa.

 
- Chào em, anh đang tìm chọn!

 
- Có cuốn “Mặt trận trên cao” của Nguyễn Đình Thi đấy anh!

 
Thật sự, Khoa đã được một người bạn tặng cuốn sách này, nhưng để gây thân mật và để khỏi phật lòng người đẹp, anh hỏi lại:
-Truyện nói về gì đó em?

 
- Về chiến đấu của không quân ta với giặc lái Mỹ, anh ạ!

 
- Vậy hả?

 
Em trao cuốn sách cho anh và ngọt ngào giới thiệu tóm tắt nội dung cuốn sách.

 
Khoa thầm nghĩ, bây giờ xử lý thế nào - mua thì không cần thiết, vì đã có sách, không mua thì mất lòng người đẹp. 

 
Nhanh trí, anh hỏi:

 
Còn cuốn nào mới nữa không?

 
- Dạ còn, có tập thơ “Ra trận” cùa nhà thơ Tố Hữu đây anh!

 
-Hay lắm, cho anh xem! 

 
Bất giác, anh đọc mấy câu thơ trong bài thơ “Đường vào” của Tố Hữu đã đăng báo, mà chắc chắn là có in trong tập này:

 
Đường vào khu bốn, vào Thanh
Không đi thì nhớ không đành, phải đi
Lắng nghe... như biển rầm rì

 
Đường ra tiền tuyến lắm khi giục lòng…

 
-Ôi, anh thuộc thơ Tố Hữu trong tập này vậy sao? Mấy câu anh vừa đọc là trong bài thơ “Đường vào”, đúng không?

 
Em ngạc nhiên vì anh thuộc thơ Tố Hữu, đến lượt anh lại ngạc nhiên, vì em biết những câu thơ anh đọc là ở bài thơ “Đường vào”.

 
Em yêu thơ lắm hả? Em có làm thơ không?

 
- Em yêu thơ, nhưng em không có hồn thơ nên không biết làm thơ, em chỉ có hồn sách thôi! – Em trả lời. 

 
– Trong sách có thơ mà em!

 
Em cười hoà giải.

 
Anh xem giá sách sau bìa, nhận cuốn thơ, rồi trao tiền. Tự nhiên, Khoa cảm thấy gần gũi em, như đã quen thân nhau từ lâu rồi vậy.
Khoa chủ động: 

 
-Anh tên là Minh Khoa, Đỗ Minh Khoa, quê Quảng Bình, còn em tên là gì?

 
-Em tên là Thông, Trần Minh Thông, quê phố cổ Hà Nội!

-Chúng mình đều có tên đệm là Minh – Khoa mỉm cười đưa mắt nhìn Thông có ngầm ý.

 
Thì ra, văn chương là cầu nối con người gần lại với nhau nhanh hơn và gắn bó hơn. Nhưng Thông đối với anh còn có một cái gì đó hơn cả cầu nối văn chương nữa!

 
Từ hôm đó, hiệu sách Tràng Tiền là địa chỉ càng gắn bó với Khoa nhiều hơn, bởi ở đó không chỉ có nhiều sách, mà còn có người con gái bán sách thân thuộc mà anh luôn mong được gặp. Từ đó, anh thường xuyên đến hiệu sách để gặp em nhiều hơn là để mua sách. Họ trở nên gần gũi nhau hơn và đi xa hơn tình bạn, gần chạm tới ranh giới tình yêu...

 
Điều gì đến tất sẽ đến. Một hôm, Khoa ngỏ lời:
-Tối thứ bảy này, anh mời em đi xem duyệt bộ phim “Nguyễn Văn Trỗi”?

 
- Dạ vâng, em cảm ơn anh!

 
Buổi xem phim hôm đó đánh dấu tình yêu của họ, bắt đầu từ cử chỉ em sụt sùi khóc cho mối tình của anh Trỗi và chị Quyên trong phim, rồi em ngả đầu vào vai anh nức nở...

Khoa rút khăn tay lau nước mắt cho bạn tình, rồi đặt nhẹ một nụ hôn lên môi cô.

 
Họ yêu nhau đã qua gần một năm, khỏi phải nói tình yêu của đôi trai gái nồng nàn và da diết đến mức nào!

 
Họ đã bàn đến chuyện xin phép gia đình và “báo cáo” cơ quan, chuẩn bị cho cuộc hôn nhân của họ.

Chuyện đó sẽ được đôi bạn trẻ thực hiện trong một ngày không xa.

                                         *
                                       *    *

Sau chuyến đi công tác dài ngày tại khu mỏ Quảng Ninh, Khoa hăm hở ra ngay cửa hiệu sách Tràng Tiền – nơi có người con gái mà anh ngày đêm nhung nhớ.!
Như có điều gì báo trước không ổn, lòng anh chộn rộn khi bước chân vào cửa hàng.

 
Ở quầy hàng, nơi em vẫn đứng bán, nay không có em đứng đó, nhiều người nét mặt rầu rĩ, đứng túm tụm vây quanh, anh nhanh chân bước tới, lách người ghé vào. Trên bàn quầy hàng là một bát hương, khói bay nghi ngút,đặt phía dưới là một mảnh nhựa mi-ca vuông vắn với dòng chữ trang trọng: “Tưởng nhớ hương hồn Trần Minh Thông– nhân viên cửa hàng, sinh trưởng tại Hàng Giấy-Hà Nội - đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ tại Quảng Bình!”.

 
Khoa bàng hoàng, lảo đảo, mắt hoa lên thấy các giá sách như chao nghiêng và đổ sụp vào đầu mình, anh gục đầu xuống bàn quầy sách.
Anh chỉ còn nghe tiếng kêu không rõ âm thanh:: “Cấp cứu, cấp cứu, có người ngộ cảm, cần cấp cứu!”...

 
Khi tỉnh dậy, Khoa thấy mình đang nằm trong phòng nghỉ tạm của cửa hàng.

 
Là người biết ít nhiều về chuyện tình yêu của Khoa và Thông, chị Dung - cửa hàng trưởng - kể cho anh nghe toàn bộ câu chuyện em xung phong tham gia chuyến đi vận chuyển sách vào tuyến lửa Quảng Bình phục vụ bộ đội và nhân dân trong đó. Đang khi làm nhiệm vụ, thì máy bay Mỹ đến, thả một loạt bom chùm, em trúng bom và hy sinh tại trận. Một người cùng cảnh ngộ kể rằng, trước khi tắt thở, em cất lên tiếng gọi thống thiết: "Anh Khoa ơi...!". Chị Dung trao cho Khoa bức thư của em gửi lại cho anh trước khi lên đường. Trong thư em nói: “Rất tiếc là trước khi đi, chúng mình không gặp nhau được và em muốn giấu anh chuyến đi để tạo sự ngạc nhiên cho anh, khi trở về”, em còn nói: “Anh hãy coi chuyến đi của em là việc làm bình thường trong cuộc sống chiến đấu hiện nay và như trên các trang sách vậy!”.

 Chị Dung còn nói: “Sau khi hy sinh, em được an táng chu đáo tại một vùng đất, nơi Nguyễn Viết Xuân ngã xuống không xa sau trận đánh "Nhằm thẳng quân thù mà bắn!". Và, chị còn nói rõ địa chỉ làng, xã, nơi em được an táng....

 
Ngay hôm sau, Khoa xin phép cơ quan một chuyến đi công tác Quảng Bình, gồm cả mục đích gặp em. Nơi đó, hồn em cùng hồn sách quấn quyện với nhau như cuộc đời em khi còn sống và là nơi mối tình đầu của anh lặng vào mảnh đất quê hương anh yêu dấu ngàn đời.

Vĩ thanh:

Truyện ngắn trên đây được viết theo cốt chuyện hoàn toàn có thật. Tuy nhiên, do đặc trưng của văn chương, truyện có thay tên đổi họ tên nhân vật và hư cấu một vài chi tiết nhằm tăng sức hấp dẫn văn chương.

 
Viết truyện này, tác giả mong muốn bày tỏ sự ngưỡng mộ và lòng biết ơn người con gái sinh ra, lớn lên từ nơi phố cổ Hà Thành.
 

Hà Nội, tháng 5-2020

M.T