THƠ NỮ Ở TÂY NINH. - Trần Hoàng Vy.

             

                 Tây Ninh, mảnh đất "phên dậu" của Tổ quốc ở vùng biên giới Tây nam, cũng có núi có sông, sơn thủy hữu tình, song chưa phải là mảnh đất của Thơ ca.

Tuy nhiên, Tây Ninh cũng đã gắn liền với thơ ca, theo chân những người đi mở cõi và giữ nước như các bậc tiền hiền : Huỳnh Công Giảng, Trương Huệ, Lãnh binh Két, Lãnh binh Tòng.v.v...Rồi đến các bậc Văn nhân thi sĩ tiền bối từ năm 1915 trở đi như các cụ Tô Ngọc Đường, Huỳnh Văn Tâm, Võ Văn Sâm, đến Thanh Vân, Toại Chí, Nguyễn Thanh Phong...

              Tây Ninh cũng đã có một giai thoại gắn liền với thơ ca, đó là vào năm Tân Sửu (1901), nhận lời mời của các cụ Võ Sâm, Tô Ngọc Đường, nữ sĩ Sương Nguyệt Anh đã lên thăm núi Điện Bà và đề thơ vịnh cây Bạch mai trên núi. Tây Ninh còn có Quán thơ trên núi, đồi thơ ở Lòng hồ Dầu Tiếng và cả...mộ thơ ở Cực lạc Thái Bình!

                

               Tra cứu sách cũ, tiếc thay lại không thấy...bóng dáng của những Văn nhân thi sĩ nữ, mãi đến những năm sau này, và đặc biệt là sau ngày thống nhất đất nước. Các bóng hồng mới thấy xuất hiện trên văn đàn thơ ca của tỉnh.

                Đi đầu trong phong trào sáng tác thơ ca của phái nữ, phải kể đến nữ sĩ Phan Phụng Văn với hơn 50 năm miệt mài, đắm đuối với thơ ca. Nữ sĩ đã vào hàng U80, vẫn không ngừng giao lưu và sáng tác thơ. Nữ sĩ đã là "lớp người cũ", nhưng vẫn thường tâm niệm: "Kiếp tằm thì phải nhả tơ/ Là thi sĩ phải làm thơ tặng đời...", đáng để cho các thế hệ nhà thơ nữ tiếp theo chiêm nghiệm.

                Ở hàng từ U50 trở lên, phải kể đến các nhà thơ : Nguyệt Quế, Nguyên Hạ, Vũ Tuyết, Ngọc Thanh...Thơ các chị vẫn giữ nét dung dị, đằm thắm và thiên về truyền thống.

                 Lớp trẻ hơn có Nhất Phượng (Viết văn và làm thơ), Nguyễn Thị Kim Liên, Thiên Kim, Lê Thị Phù Sa, Đặng Mỹ Duyên, Đào Phạm Thùy Trang (Viết văn và làm thơ)...

                 Những người gốc gác Tây Ninh, làm thơ và làm việc ở TP.HCM như Trương Gia Hoà, Ngô Hồng Phước, Phan Thị Liên Giang, Ngô Thị Hạnh...

                  Nhìn chung thơ nữ ở Tây Ninh vẫn chưa thực sự đổi mới, chưa dám mạnh dạn bứt phá, quyết liệt và dữ dội. Phần lớn vẫn đằm thắm, dịu dàng như bản tính của người phụ nữ ...tỉnh lẻ.

                  " Núi Bà Đen! gần cũng như em/ Núi Cậu xa! Xa cũng như anh/ Em ngước mắt trông lên, núi cao vời vợi/ Rồi đứng lặng nhìn dưới bóng cây che..." (Anh và em-Vũ Tuyết). Hay như : " Nắng ghé trên vai/ Phủ màu thời gian lên tóc mẹ/ Con chim sẻ râm ran/ Vẫn cất tiếng đầu cành/ Khi bình minh thức dậy..." (Mẹ tôi- Nguyên Hạ)

                   Đó cũng là Nguyễn Thị Kim Liên, với thiên chức của người vợ, người mẹ: "Và mỗi chiều ta lại gọi: mình ơi!/ Anh vẫn thế, dù tháng năm từng trải/ Em đã bớt những ngây thơ, vụng dại/ Con chúng mình đã biết ngắm trước gương..."(Ngôi nhà cỏ hoa).

                   Từ ý thức của người phụ nữ, dù rất cố gắng để làm mới, bộc lộ tính cách. Nguyệt Quế cũng chỉ dừng lại ở chỗ: "Nguyệt rằm cởi tóc cài hương/ Vén xiêm từ cõi vô thường bước ra/ Đầy căng nhũ ngọc hoa ngà/ Nửa khuya tuôn mật bóng tà ngả nghiêng..." (Nguyệt).

                   Hay một sự thú nhận, vượt qua ranh giới giới tính : "Đâu phải bây giờ em mới yêu anh/ Em yêu anh từ mười năm trước/ Ngã rẽ cuộc đời mấy ai biết được/ Bao người yêu nhau mà sống gần nhau." (Với anh- Đào Phạm Thùy Trang).

                   Với Lê Thị Phù Sa thì: "Tôi chờ ai? Ai đón tôi?/ Lở bồi bến nhớ/ Trăng rơi mạn thuyền/ Lục bình trôi, phận thuyền quyên/ Nhọc nhằn câu hát trân chuyên nhủ thầm..." (Tình khúc lý qua đò)

                    Đặng Mỹ Duyên dường như đang "bơi" trong những nỗi buồn: " Cũng đành rớt giọt nước mưa/ Đựng trong hủ mẻ/ Đậy vừa mo nang/ Cũng đành/ Lỡ đục, lỡ trong/ Sương treo bông bưởi/ Rớt vòng nhện giăng..."(Cũng đành), hay : "Cô ấy khóc mình ên suốt tối/ Chẳng một người cho mượn đỡ bờ vai." (Cô ấy khóc mình ên).

                     Nhà nghiên cứu văn học Khổng Đức, từng là giáo sư dạy học ở Tây Ninh, trong một lần giao lưu, đã thẳng thắn nhận xét về thơ nữ Tây Ninh đại khái như sau: " Những người làm thơ nữ ở Tây Ninh là có tiềm lực, song phần lớn vẫn theo lối truyền thống, "bình cũ rượu mới", nếu mạnh dạn giao lưu, lược bỏ những cái cũ, công thức, sẽ hứa hẹn một sự rỡ ràng...".

                      Song bên cạnh, lại là một lo lắng khác. Đó là đội ngũ kế cận, khó tìm những gương mặt thơ nữ trẻ ở Tây Ninh hiện nay. Trong hàng vạn các em học sinh nữ và những cô sinh viên trường cao đẳng, chẳng biết có bao nhiêu em yêu thơ và muốn trở thành nhà thơ? Chưa thể biết được!

                       Thơ vốn dĩ là cái đẹp, người làm thơ được mệnh danh là thiên sứ mang lại vẽ đẹp cho nhân loại, song thực tế, người làm thơ, nói theo một nhà thơ đã nổi tiếng là : "Người làm thơ là người bị...trời đày", nữ giới làm thơ, nỗi vất vả nặng nề lại nhân đôi. Bởi lẽ những chuyện thường tình: cơm, áo, gạo, tiền, rồi thiên chức và bổn phận làm mẹ, làm vợ...cứ quấn vào các chị...Ai sẽ là người thông cảm, nâng đỡ, để tiếng thơ, và là tiếng lòng của các chị, những nhà thơ nữ, được bay xa, bay cao? Thật khó lắm thay!

                        Dù sao, những người làm thơ nữ, cả nước nói chung, và Tây Ninh nói riêng, vẫn như những con tằm, âm thầm, bền bĩ, nhả tơ cho đời. Xin trân trọng nâng niu và chúc mừng họ. Mong tất cả là những đóa hoa thơm, mãi mãi ngát hương...

                                                                            Gò Dầu hạ, tháng 3/ 2009.