Gần đây tác giả Nguyễn Phúc
Vĩnh Ba đăng trên Facebook của mình và trên
NGUYENPHUCVINHBA.BLOGSPOT.COM một bài viết với đầu đề “ Người Lái Đò Là
Ai?”.
Đại
ý bài viết tác giả chê trách việc văn chương dùng cụm từ “người lái đò
để chỉ các giáo viên, giáo sư… những người làm nghề sư phạm”. Tác giả
cho rằng trình độ học vấn và nghề nghiệp thấp hèn cúa người lái đò không
xứng đáng để mang hình ảnh cao quý của người thầy giáo. Bài viết của
tác giả có tác động đên một số ít thầy giáo đã nghe theo và lên tiếng từ
chối mang hình ảnh người lái đò, là hình ảnh cao đẹp mà văn chương đã
dùng để tôn vinh họ. Châu Thạch tôi nghĩ cần phải lên tiếng chỉ ra cái
sai trái của lập luận nầy.
Tác
giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba viết: “Cụm từ này được dùng theo nghĩa bóng,
nghĩa là dùng một tính chất nào đó của ông lái đò để cường điệu lên,
nhằm làm nổi bật một tính chất tiêu biểu của người giáo viên.
Buồn
thay, người viết suy nghĩ hoài mà không tìm thấy tính chất nào hết. Hãy
làm một bảng so sánh hoạt động của hai loại nghề này xem sao.”
Nói
thế nhưng ở bảng so sánh dưới đây, ta thấy tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
lại đem nghĩa đen hoàn toàn để so sánh công việc giữa người lái đò và
thầy giáo rồi kết luận rằng họ khác nhau hoàn toàn. Tôi xin mạn phép
chép lại những so sánh rất nghĩa đen giữa người lái đò và thầy giáo của
tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba. Sau nhưng câu so sánh nghĩa đen ấy tôi xin
được phản biện lại để chỉ ra cái nghĩa bóng của nó hầu xin mạo muội
chứng tỏ được hai nghề nầy có những điều quý trọng rất giống nhau. Phần
ngoài dấu ngoặc là phần khẳng định của Nguyễn Phúc Vĩnh Ba. Phần trong
dấu ngoặc là phần trả lời phản biện của Châu Thạch.
1- Người lái đò lao động chân tay còn thầy giáo lao động trí óc: (Như thế cả hai đều lao động cần cù)
2- Người
lái đò làm việc tùy điều kiện bản thân, khỏe làm mệt nghỉ còn thầy
giáo làm theo quy định của ngành chuyên môn theo các nguyên lý cao cả:
(Tuy điều kiện làm việc khác nhau nhưng cả hai đều làm nhiệm vụ đưa
người vượt qua chứớng ngại , với người lái đò là dòng sông, với thầy là
sự dốt. Hai người đều có nghề làm việc cao cả nhưng có cao cả hay không
là tùy ở đạo đức của mỗi người.)
3- Người
lái đò không quan tâm đên nhân thân của đối tượng hành khách còn thầy
giáo quan tâm sâu sắc đến thái độ, nhân cách tâm lý… của đối tượng giảng
dạy: (Người lái đò tuy không quan tâm đên nhân thân người qua sông
nhưng lại quan tâm đền thời tiết, con nước chảy, hành lý, giờ giấc của
khách qua lại. Nói chung cả hai đều quan tâm đền đối tượng mà mình bảo
vệ qua một đoạn đường.)
4- Người
lái đò không cần trình độ văn hóa cao còn thầy cần trình độ văn hóa,
nghiệp vụ cao: (Nói về nghiệp vụ cao thì ai cung phải cần như nhau.
Người lái đò còn cần hơn thầy giáo vì đưa người qua sông nguy hiểm đến
tính mạng hơn. Còn văn hóa thì người lái đò không cần phải học cao nhưng
văn hóa “là giá trị chân lý chuẩn mực” thì cả hai đều phải cần có mới
sống ở đời đúng nghĩa con người. )
5- Người
lái đò thu nhập trực tiếp từ khách hàng còn thầy giáo nhận lương qua
nhà trường: (Nhận lương từ đâu không quan trọng. Quan trọng là cả hai
đều nhận lương qua công sức lao động chân chính của mình và đồng tiền
trong sạch. Điều nầy người lái đò và thầy giáo giống y nhau.)
6- Người
lái đò lấy việc thu nhập tiền công làm thước đo hiệu quả công việc còn
thầy giáo lấy sự tiến bộ trí tụê, nhân cách của đối tượng làm thước đo
hiệu quả công việc: (Tiền công thì người lái đò hay thầy giáo đều được
nhận theo năng lực làm việc của mình. Nhưng thước đo hiệu quả công việc
cúa người lái đò không phải là tiền mà số lượng hành khách và hàng hóa,
súc vật qua đò. Nói chung hiệu quả công việc của cả hai người đều được
tính kết quả trên những gì mà họ giúp ích cho đời chớ không phải ở cách
nhận tiền trả công.)
7- Người
lái đò không cần đầu tư, cải tiến văn hóa nghiệp vụ của bản thân còn
thầy giáo thì cần đầu tư cải tiến liên tục: (Thầy giáo làm nghề văn hóa
thì phải đầu tư cải tiến văn hóa. Người lái đò chèo thuyền thì cũng phải
đầu tư cải tiến cho thuyền to hơn lớn hơn và chắc chắn hơn Vậy cả hai
đều phải cần đầu tư cải tiến cho tay nghề của mình cao hơn.)
8- Người
lái đò có đối tượng khách hàng qua sông là xong việc còn thầy giáo
giảng dạy sử dụng kết quả việc học về sau: (Cái nầy không liên quan đền
họ. Miễn là cả hai đều làm tròn bổn phận đưa người qua sông an toàn còn
họ xuống đò rồi là phần việc của cuộc đời, của định mệnh)
9- Người
lái đò giúp đối tượng giải quyết một nhu cầu vật chất trong trong một
giại đoạn ngắn còn thầy giáo giúp đối tượng giải quyết một nhu cầu tinh
thần trong một giai đoạn tương đối dài: (Giúp gì cũng có ơn. Cả hai đều
có nghĩa cử cao lớn là giúp con người giải quyết nhu cầu của con
người.)
10- Người
lái đò-khách là mối quan hệ mua bán nhất thởi còn thầy - trò là mối
quan hê tình nghĩa thâm giao: (Trên thực tê người thầy chịu sự phủ phàng
không khác chi người lái đò. Đa số khách của hai người đều bỏ đi không
hề quay lại. Điều nầy văn thơ viết rất nhiều)
Qua
những phản biện trên Châu Thạch xác nhận rằng những hoạt động của người
lái đò và thầy giáo mà tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba nêu ra ở trên về
nghĩa đen thì nó khác nhau nhưng về nghĩa bóng thì giống nhau hoàn toàn.
Nghĩa là người lái đò và người thầy giáo đều có hình ảnh phục vụ tha
nhân giống nhau, chịu sự thiệt thòi và nỗi khó nhọc giống nhau. Sự quan
trọng của công việc thì khác nhau nhưng phẩm chất nghề giống nhau, còn
nhân cách thì tùy theo mỗi cá nhân đối xử với đời mà phân biệt ai cao ai
trọng.
Ta
hãy nghe tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh ba viết:”Trước hết, ta hãy xem người
lái đò làm gì, cư xử, sinh hoạt ra sao mà được so sánh với các bậc thầy,
người khai tâm, truyền kiến thức và uốn nắn tâm hồn, trí tuệ, nhân cách
cho thế hệ đời sau.” . “Khi dùng cụm từ “người lái đò” để ám chỉ người
thầy, chúng ta vô tình đã hạ thấp vai trò, chức năng và giá trị của
người thầy.”
Có
lẽ tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba cho rằng vì người lái đò nghèo hèn, ít
học, lam lủ nên không xứng đáng để lấy họ làm hình ảnh cho người thầy
vốn cao trọng. Suy nghĩ như thế thì quá sai lệch. Đạo phật lấy con Sư Tử
làm hình ảnh cho Bồ Tát, ví tiếng rống của con sư tử như tiếng Phật
thuyết pháp (Simhanada). Đạo Thiên Chúa lấy hình ảnh Chúa Jêsus là một
người Chằn Chiên vác con chiên què trên lưng. Người xưa dùng hình ảnh
con rồng để tôn cao vẽ đẹp của mặt vua (long nhan). Vì sao thế? Vì hình
ảnh con vật hay con người ở đây đã được thánh hóa phẩm chất của nó.
Người lái đò cũng vậy, hình ảnh chèo thuyền của họ để lại nhiều dấu ấn
tốt đẹp trong cuộc sống, vì vậy người đời đem hình ảnh của họ để gắn với
người thầy. Nói rằng “dùng hình ảnh họ cho người thầy làm hạ giá trị
của người thầy” là cách suy nghĩ lạc hậu, giống ở nông thôn thời phong
kiến xưa kia không cho Thằng Mõ ngồi chung mâm với hội làng.
Hình
ảnh thầy cô được ví như nhưng người lái đò thầm lặng, người lái đò tận
tụy, người đò tuyệt vời trên dòng sông cuộc đời không biết có tự lúc
nào. Hình ảnh đó tuyệt đẹp đã được văn chương chắt lọc qua nhiều thế hệ
và được chấp nhận bởi trí tuệ và văn hóa dân tộc chớ không phải chỉ là
“Một người nói, vài người khác bắt chước theo. Thế là thành một cụm từ
quen thuộc, nghe đọc mãi khắp mọi nơi.” Và cũng không phải là “cụm từ
này nó khôi hài, châm biếm biết bao bởi nó là một ví von ngô nghê, một
ẩn dụ khập khiển” như tác giả Nguyễn Phúc Vĩnh Ba đã viết.
Đành
rằng không phải cái gì xưa để lại cũng tốt. Có cái ta cần phải bỏ nhưng
không phải vì thế mà dùng lời ngụy biện kết tội vu vơ, oan uổng để bôi
xấu những điều tốt đẹp, mà dầu có muốn bôi xấu nó cũng không bao giờ xấu
được vì nó đã là tinh túy rồi./.
Châu Thạch
vannghetroinam (Theo LNT)
Không có nhận xét nào :
Đăng nhận xét